Við heyrum með heilanum – eyrun eru einungis aðgangur að hljóðheiminum !

Alþjóðlegur dagur heyrnar er 3. mars – dagurinn er haldinn hátíðlegur víðsvegar um heim til að vekja athygli á mikilvægi góðrar heyrnar og áhrifum heyrnarskerðingar á lífsgæði fólks.
Með deginum er einnig ætlað að auka meðvitund á neikvæðum áhrifum hávaða á heyrn og til að hvetja fólk til þessa að mæla heyrn ef grunur vaknar um heyrnarskerðingu.

Góð heyrn er mikilvæg svo máltaka barna geti þróast á dæmigerðan hátt. Við heyrum í raun með heilanum og eru eyrun einungis aðgangur hljóðrænna upplýsinga til heilans. Hljóðaörvun þroskar heyrnrænar taugatengingar sem er forsenda þess að tal og mál þroskist eðlilega. Að efla hlustunarþroska felst í því að hvetja barn til að veita hljóðum og röddum áhuga og öðlast þannig færni í að greina á milli þeirra hljóða og radda sem það heyrir. Ungabörn byrja fljótt að greina á milli hljóða og beina athygli sinni að þeim hljóðum sem eru í móðurmálinu og stilla sig inn á þau. Þessi hljóðgreining hjálpar þeim að greina tal og læra ný orð. Hlustunarþroski er grunnur fyrir málþroska barna. Börn tileinka sér málið í gegnum ríkt málumhverfi sem eflir smá saman færni þeirra í móðurmáli sínu. Þeim er ekki kennt málið heldur læra þau það ómeðvitað með því að eiga í merkingabærum samskiptum og hlusta á samskipti annarra, þau læra það bæði beint og út undan sér. Þau efla einnig félagfærni með því að hlusta.
Mikilvægt er að hlúa að góðum skilyrðum til máltöku og hlustunar. Þegar aðgangur að heyrn er takmarkaður vegna langvarandi heyrnarskerðingar þá getur það haft áhrif á málgetu.
Gæta þarf að góðri hljóðvist og samskiptum við börn með heyrnarskerðingu og þá sérstaklega í skólakerfinu. 

Nýburamælingar á  heyrn eru því afar mikilvægur þáttur í að skima fyrir heyrnarskerðingu svo hægt sé að bjóða viðeigandi þjónustu og veita börnum með heyrnarskerðingu tækifæri til að nema mál til jafns við önnur börn. 

Höfundur: Kristín Th. Þórarinsdóttir, talmeinafræðingur á Heyrnar – og talmeinastöð Íslands.