BETUR HEYRA EYRU EN EYRA !

Tvíhliða heyrn - hæfnin til að heyra með báðum eyrum — gegnir mikilvægu hlutverki í getu okkar til að skilja tal í háværu umhverfi, staðsetja hljóð og eiga samskipti við umhverfi okkar.

Tvíhliða heyrn, hæfnin til að heyra með báðum eyrum, gegnir einnig mikilvægu hlutverki í því hvernig við skynjum og tökum þátt í umhverfi okkar. Hún gerir okkur kleift að staðsetja hvaðan hljóð koma, fylgja samtölum í háværu umhverfi og öðlast meiri rýmisvitund og betri tengingu við umhverfi okkar. Þess vegna er það mikil fötlun þegar einn helmingur heyrnar tapast, þekkt sem einhliða heyrnartap (Unilateral hearing loss, UHL) eða einhliða heyrnarleysi (single-side deafness, SSD).

Hvernig hefur það áhrif á daglegt líf að missa heyrn á öðru eyra?

Oft hafa einstaklingar með einhliða heyrnarskerðingu nánast eðlilegan málskilning í hljóðlátu umhverfi. Þetta getur gefið vinum og fjölskyldu þá fölsku hugmynd að einhliða heyrnarskerðing sé aðeins léttvægt vandamál. Í raun hefur röskun á heyrn á öðru eyra mikil áhrif á lífsgæði og ætti að viðurkennast sem alvarlegt álag á einstaklinga. Í háværu umhverfi getur verið mjög erfitt að skilja tal þegar aðeins eitt eyra starfar eðlilega. Hljóð frá viðkomandi hlið með skerta heyrn eru verulega deyfð vegna „höfuð-skugga“-áhrifa. Einhliða heyrnartap gerir það einnig mjög erfitt, ef ekki ómögulegt, að greina hvaðan hljóð koma. ^{1, 2, 3}

Fólk með einhliða heyrnarskerðingu upplifir oft:

-          Minnkaðan skilning á tali í hávaða ¹

-          Aukna einbeitingu við hlustun sem getur verið þreytuvaldandi ⁴

-          Aukinn kvíða á fjölmennum eða háværum stöðum ⁵

-          Að geta ekki greint hvaðan hljóð koma ²

-          Erfiðleika í vinnu og félagslífi ⁶

Ímyndaðu þér að eiga í erfiðleikum með að fylgja samtölum á vinnustað eða þurfa stöðugt að snúa höfðinu svo heilbrigða eyrað geti numið tal hjá viðmælanda. Enn verri eru stöðugar áhyggjur um að þú munir ekki taka eftir skyndilegum hávaða frá bíl eða hjólreiðamanni þegar þú ert að fara yfir götu. Jafnvel með einu „góðu eyra“ getur daglegt líf með einhliða heyrnarskerðingu verið verulega slítandi.

Hvaða meðferðarúrræði eru í boði fyrir einhliða heyrnarleysi?

Hvaða lausnir geta endurskapað tvíhliða heyrn? Meðferðarúrræði fyrir einhliða heyrnarleysi (SSD) fela í sér eins-eyra-lausnir eins og CROS heyrnartæki og beinleiðni-ígræði, sem auka meðvitund um hljóð en endurheimta ekki tvíhliða hlustun. Kuðungsígræðslur bjóða upp á áhrifaríkari tveggja-eyrna lausn með því að endurvirkja heyrnarskaðaða eyrað, bæta verulega málskilning, minnka hlustunarálag og hjálpa til við að endurheimta möguleika á að staðsetja hljóðuppsprettu. Kuðungsígræðsla er eina lausnin fyrir einhliða heyrnarleysi í dag sem endurheimtir tvívíða, tveggja eyrna heyrn. ⁷

Eins-eyra meðferðarvalkostir fyrir einhliða heyrnartap

Eins-eyra lausnir fyrir einhliða heyrnartap (SSD) virka með því að beina hljóðum frá heyrnarskertu eyra yfir til virka eyrans. Í grundvallaratriðum eru hljóð frá báðum hliðum sameinuð og flutt til virka eyrans, sem eykur almenna vitund um hljóð. CROS-heyrnartæki senda hljóð frá hljóðnema á heyrnarskerta eyranu til heyrnartækis í virka eyranu. Hljóðin eru þó einvíð þ.e. mono og hlustandi heyrir aðeins með góða eyranu.

Beinleiðni ígræðslur (Bone anchored hearing aids, BAHA) nota ígræðslu og hljóðvinnslutæki á heyrnarskerta eyranu til að senda hljóð gegnum bein í höfuðkúpunni til starfandi kuðungs í heyrandi eyranu.

Þessi kerfi geta minnkað höfuð-skuggaáhrif með því að veita hljóði frá báðum hliðum höfuðs. Þetta getur hjálpað við betri skilning á tali og verulega aukið vitund um hljóð frá öllum áttum. Hins vegar geta þessar eins-eyrna meðferðarleiðir haft ýmsa ókosti. Hljóðstaðsetning batnar almennt ekki, vegna þess að hæfnin til að greina hvaðan hljóð kemur byggist á tvíhliða hljóðinntaki frá báðum eyrum, þar með talið frá báðum kuðungum innra eyrans.^{8, 9}
Þar að auki getur bakgrunnshávaði sem fangast af hljóðnema á heyrnarlausa eyranu og er fluttur til heyrandi eyrans dregið úr talskilningi ef hávaðinn er á heyrnarlausu hlið höfuðsins. ^{10, 11, 12} 

                                Tvíhliða heyrn (Binaural)                                        Einhliða heyrn (Monaural)

Nánari upplýsingar um CROS-tækni, BAHA-tækni og Kuðungsígræðslur (hlekkir)

Tilvísanir

[1] Dillon MT; Kocharyan A; Daher GS; Carlson ML; Shapiro WH; Snapp HA; Firszt JB (2022). American Cochlear Implant Alliance Task Force Guidelines for Clinical Assessment and Management of Adult Cochlear Implantation for Single-Sided Deafness. Ear Hear. 43(6), p. 1605–1619.

[2] Daher GS; Kocharyan A; Dillon MT; Carlson ML (2023). Cochlear Implantation Outcomes in Adults With Single-Sided Deafness: A Systematic Review and Meta-analysis. Otol. Neurotol. 44(4), p. 297–309.

[3] Oh SJ; Mavrommatis MA; Fan CJ; DiRisio AC; Villavisanis DF; Berson ER et al. (2023). Cochlear Implantation in Adults With Single-Sided Deafness: A Systematic Review and Meta-analysis. Otolaryngol Head Neck Surg, 168(2), p. 131-42

[4] Su, W., Xia, Y., Xia, C., Zhang, Y., Zhang, Y., & Liu, Y. (2025). Impact of Single‐Side Deafness on Listening Effort: A Prospective Comparative Study. Laryngoscope Investigative Otolaryngology, 10(4), e70185. https://doi.org/10.1002/lio2.70185

[5] Lucas, L., Katiri, R., & Kitterick, P. T. (2017). The psychological and social consequences of single-sided deafness in adulthood. International Journal of Audiology, 57(1), 21–30. https://doi.org/10.1080/14992027.2017.1398420

[6] Harkonen K; Kivekas I; Rautiainen M; Kotti V; Sivonen V; Vasama JP (2015). Single-Sided Deafness: The Effect of Cochlear Implantation on Quality of Life, Quality of Hearing, and Working Performance. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec, 77(6), p. 339-45

[7] Thompson NJ; Dillon MT; Buss E; Rooth MA; Richter ME; Pillsbury HC; Brown KD (2022). Long-Term Improvement in Localization for Cochlear Implant Users with Single-Sided Deafness. Laryngoscope 132(12), p. 2453–2458.

[8] Heteren JAA van; Oorschot HD van; Wendrich AW; Peters JPM; Rhebergen KS; Grolman W; Stokroos RJ; Smit AL (2024). Sound Localization in Single-Sided Deafness; Outcomes of a Randomized Controlled Trial on the Comparison Between Cochlear Implantation, Bone Conduction Devices, and Contralateral Routing of Signals Hearing Aids. Trends Hear. 28, p. 23312165241287092.

[9] Agterberg MJH; Snik AFM; Goor RMGV de; Hol MKS; Opstal AJV (2019). Sound-localization performance of patients with single-sided deafness is not improved when listening with a bone-conduction device. Hear. Res. 372, p. 62–68.

[10] Wesarg T; Kuntz I; Jung L; Wiebe K; Schatzer R; Brill S; Aschendorff A; Arndt S (2024). Masked Speech Perception with Bone Conduction Device, Contralateral Routing of Signals Hearing Aid, and Cochlear Implant Use in Adults with Single-Sided Deafness: A Prospective Hearing Device Comparison using a Unified Testing Framework. Audiol. Neurotol. p. 1–19.

[11] Heteren JAA van; Wendrich AW; Peters JPM; Grolman W; Stokroos RJ; Smit AL (2025). Speech Perception in Noise After Cochlear Implantation for Single-Sided Deafness. JAMA Otolaryngol.Head Neck Surg. 151(3).

[12] Park LR; Dillon MT; Buss E; O’Connell BP; Brown KD (2021). Spatial Release From Masking in Pediatric Cochlear Implant Recipients With Single-Sided Deafness. Am. J. Audiol. p. 1–9.

Hvað eru CROS heyrnartæki?

CROS-heyrnartæki bæta upp heyrnartap á öðru eyranu. Í þessu tilfelli getur annað eyrað heyrt eðlilega en hitt eyrað er heyrnarskert eða nánast heyrnarlaust. Þessi tegund heyrnartaps er frábrugðin flestum aldurstengdum orsökum og getur komið fram vegna áverka eða sjúkdóms, svo sem Ménière-sjúkdóms.

Hvernig virka CROS-heyrnartæki?
CROS-hlusttæki nota aðra tækni en þau algengustu heyrnartæki sem eru hönnuð til að aðstoða bæði eyrun. Þó að aðstoð sé aðeins nauðsynleg fyrir eitt eyra, þá vinnur CROS-kerfi með tveimur tækjum – einu í hvoru eyra. CROS stendur fyrir „contralateral routing of off-side signal“ sem lýsir ferlinu í tæknilegum skilningi. Hljóðnemi tekur upp hljóð frá eyranu með litla heyrn og sendir það þráðlaust til móttakara í heyrnartæki í betra eyranu. Þetta gerir þér kleift að heyra hljóð úr öllum áttum með góða eyranu.

Kostir CROS-hlusttækja fyrir heyrnartap á öðru eyra
Stefnuhljóðgreining er stærsta áskorunin við heyrnartap í öðru eyranu. Ef þú heyrir ekki vel með hægra eyra þínu, til dæmis, gætir þú heyrt samtal vinstra megin við þig, en misst af hljóði í bíl sem kemur upp götuna til hægri. CROS-heyrnartæki vinna gegn þessu vandamáli með því að grípa og styrkja hljóð sem kemur í átt að eyranu sem heyrir illa og senda það þráðlaust til eyrans sem virkar eðlilega.

--------------------------------------------------------------------------------------

Hvað eru beinleiðni (BAHA) heyrnartæki?

Venjuleg heyrnartæki styrkja hljóð í gegnum hljóðbraut eyrans um hljóðhimnu og miðeyra og þaðan inn í kuðung innra eyrans. Hins vegar er beinleiðni- heyrnartæki (BAHA) tæki sem er tengt við ígrædda ,,skrúfu“ sem fest er við höfuðbein. Það sendir hljóðbylgjur í gegnum bein höfuðsins beint inn í kuðunginn í innra eyranu (spírallaga kuðungur í innra eyra sem gegnir lykilhlutverki í heyrn).  Beinleiðni-heyrnartæki getur endurheimt hluta heyrnar hjá fólki með ákveðnar gerðir heyrnarskerðingar eða hjá þeim sem eru ekki góður markhópur fyrir hefðbundin heyrnartæki.

BAHA samanstendur venjulega af þremur hlutum:

-          Títaníuminngræðslu.

-          Ytri tengi.

-          Hljóðvinnslutæki.

Tegundir beinleiðni-heyrnartækja

Það eru tvær megintegundir beinleiðni-heyrnartækja:

-          Innbyggð beinleiðni heyrnartæki sem krefjast skurðaðgerðar (BAHA). Þetta er algengasta tegundin. Skurðlæknir setur litla títaníumskrúfu í beinið aftan við eyrað. Þegar ígræðið hefur gróið er hægt að tengja ytra hljóðvinnslutækið til að endurheimta heyrnina. Notandi getur fjarlægt vinnslutækið á nóttunni sefur, fer í sturtu eða þvær/snyrtir hárið.

-          Beinleiðni heyrnartæki sem ekki krefjast skurðaðgerðar (BCHA). Sérfræðingar mæla oft með slíkum beinleiðni heyrnartækjum (BCHA) fyrir börn undir 5 ára aldri og fyrir fólk sem vill ekki fara í aðgerð. Sum beinleiðni heyrnartæki tengjast beint við húðina með lími. Önnur eru fest við hárband sem fólk getur borið eftir þörfum.

Sérfræðilæknir þinn (Háls-nef og eyrnalæknir) og/eða heyrnarfræðingur geta hjálpað til við að ákvarða hvaða valkostur hentar best fyrir þína stöðu. Hæfi til að fá beinleiðni-heyrnartæki fer eftir ýmsum þáttum, þar á meðal aldri, sjúkrasögu, tegund heyrnarskerðingar og persónulegum óskum. Í heimsókn hjá heyrnarfræðingi getur þú prófað beinleiðnitæki sem ekki þarfnast skurðaðgerðar. Þetta hjálpar þér að mynda skoðun um hvernig þessi tegund heyrnarbúnaðar virkar áður en þú velur skurðaðgerð.

Aðstæður sem eru meðhöndlaðar með BAHA heyrnartæki

BAHA heyrnartæki geta virkað fyrir fólk með:

-          Leiðnitengda eða blandaða heyrnarskerðingu (þegar hljóð ferðast ekki rétt gegnum eyrað).

-          Einhliða heyrnartap (eitt eyra heyrir, hitt virkar að mestu leyti ekki).

Þessar tegundir heyrnarskerðingar geta stafað af ástandi eins og:

-          Langvinnri miðeyrnabólgu.

-          Kolesteatoma.

-          Hljóðviðtakaæxli (acoustic neuroma).

-          Ménière sjúkdómi.

-          Frávik í ytra eyra eða miðeyra (aural atresia).

Til að komast að því hvort þú sért gjaldgeng(ur) fyrir beinleiðni heyrnartæki skaltu tala við heyrnarsérfræðinginn þinn.

---------------------------------------------------------------------------------------

Hvað eru Kuðungsígræðslur (Cochlear Implants) ?

Kuðungsígræðsla er rafræn tækni sem bætir hlustun. Hún getur verið valkostur fyrir fólk sem hefur alvarlegt heyrnartap vegna skemmda í innra eyra og getur ekki heyrt vel með venjulegum heyrnartækjum.

Kuðungsígræðslutæki sendir hljóð framhjá skemmdum hluta eyrans beint til heyrnartaugarinnar. Fyrir flesta sem hafa heyrnartap sem tengist innra eyranu, virkar heyrnartaugin sjálf. En taugaendar, sem kallast hárfrumur, í hluta innra eyrans sem kallast kuðungur (cochlea), eru skemmdir.

Kuðungsígræðslur nota hljóðvinnslutæki sem passar á bak við eyrað og grípur hljóð frá umhverfinu. Það sendir hljóðmerki til móttakara sem hefur verið komið fyrir undir húðinni fyrir aftan eyrað.
Móttakari sendir hljóðmerkin niður gegnum tengdan grannan vír eða elektróðu-þráð. Vírinn hefur ör-smá hljóðrafskaut sem eru síðan þrædd í sniglalaga kuðung innra eyrans (cochlea).
Merkin eru síðan send til heyrnartaugarinnar. Taugin sendir merkin til heilans. Heilinn heyrir þessi merki sem hljóð. Hljóðin eru svipuð og þegar um náttúrulega heyrn er að ræða en þó ekki alveg eins.

Það tekur tíma og þjálfun að læra að heyra merki frá kuðungsheyrnartækjum sem talað mál. Innan 3 til 6 mánaða notkunar ná flestir sem nota slík tæki verulegum framförum í málskilningi.